ग्यास दुर्घटनाबाट जोगिने कसरी?

पोखरा- गत ३ वर्षमा देशभर १० जनाको मृत्यु ग्यास दुर्घटनाकै कारण भएको छ। ४५ जना घाइते भए। प्रहरीको तथ्यांकअनुसार सो अवधिमा भएका ३६ घटनामध्ये ३४ घटना ग्यास लिक भएका हुन्। दुई घटना ग्यास विस्फोटका कारण भयो।

गत वर्ष फागुनमा नेपाली कांग्रेस नेता तथा प्रतिनिधिसभाका सांसद चन्द्र भण्डारीको घरमा खाना पकाउने एलपी ग्यास चुहिँदा भएको दुर्घटनाले उनकी आमा हरिकला भण्डारीको निधन भयो। नेता भण्डारी गम्भीर घाइते भए। खासमा दैनिक चलाउने ग्यासबारे धेरैलाई ज्ञान छैन। पछिल्लो समय ग्यासबाट हुने दुर्घटना बढ्दो छ। सामान्य असावधानीले ठूला क्षति भइरहेका छन्।

एलपी ग्यास महासंघका वरिष्ठ सल्लाहकार धर्मराज बर्तौला ग्यास कम्पनीसँगै सरकारले पनि सचेतनाका कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्ने आवश्यकता देख्छन्। पोखरामा आयोजित राष्ट्रिय औद्योगिक व्यापार मेलामा ग्यास प्रयोग सचेतनाबारे बोल्दै उनले सो कुराको आवश्यकता औंल्याएका हुन्।

व्यवसायीहरूले चाहिँ आफ्नो तर्फबाट सक्दो जानकारी पस्किरहेको उनको जिकिर छ। उनी स्वामित्वको गृहलक्ष्मी ग्यास कम्पनी प्रालिले मेलामा स्टल नै राखेर उपभोक्तालाई ग्यासबाट हुन सक्ने क्षति र दुर्घटनाबारे सचेतनामूलक कार्यक्रम गरिरहेको छ।

ग्यास दुर्घटनाका कारण र जोगिने उपायबारे उपभोक्तालाई सचेत गराउनकै लागि यो अभियान थालिएको बर्तौलाको भनाइ छ। ‘खास कम्पनीको काम व्यापार गर्ने हो। तर हामी हाम्रा उपभोक्ताको जीवनप्रति पनि गम्भीर छौँ। उनीहरूको सचेतनाको जिम्मा हाम्रो हो,’ अध्यक्ष बर्तौलाले भने, ‘बजारमा ग्यास किन्दा कतिपय ग्राहकहरू ठगिनुभएको छ। गलत व्यक्तिहरूले ग्यास बेचिरहेका छन्।’ ग्यास प्रयोग गर्दा सम्भावित दुर्घटनाबाट बच्न कम्पनीले अन्य समयमा पनि समुदायस्तरमा प्रदर्शन गर्दै आएको उनले सुनाए।

‘टोलहरूमा पनि गएका छौं। त्यहाँ सानो समुदायमा सचेत गराइएको छ। तर मेलामा आउने दर्शक लाखौं हुन्छन्। उनीहरूलाई लक्षित गरेर मेलामा स्टल राखिएको हो,’ उनी अघि भन्छन्, ‘ठूलो समूहमा एकै पटक सन्देश प्रवाह गर्न महोत्सव रोजेका हौं। यो हाम्रो सामाजिक उत्तरदायित्व पनि हो। ’

ग्यास दुर्घटनाको प्रमुख कारण ग्यास चलाउने विधिबारे उपभोक्तामा ज्ञान नहुनु नै रहेको बताउँछन्, बर्तौला। ‘कतिपय उपभोक्तालाई ग्यास कसरी चलाउने भन्ने जानकारी छैन। जानकारी भएकाहरू पनि तत्काल आइपर्ने समस्याबाट अत्तालिनुहुन्छ,’ उनले भने, ‘कमसेकम सचेत बनाउन सकियो भने ठूला जोखिम र क्षतिबाट जोगाउन सकिन्छ नि। यो सिकाउने हाम्रो दायित्व पनि हो।’

मेला आयोजक पोखरा उद्योग वाणिज्य संघ अध्यक्ष पवनकुमार प्रजापति व्यापार मेला भने पनि सबै स्टल व्यापारका लागि मात्रै नभएको बताउँछन्। ‘औद्योगिक व्यापार मेला हो तर सबै स्टल व्यापारका लागि मात्रै छैनन्। गृहलक्ष्मी जस्ता कम्पनीहरूले स्टल किनेर नागरिकलाई सचेत गराएको छ ,’ उनले भने।

गृहलक्ष्मी पोखरामै रहेको ग्यास कम्पनी हो। मेलाको स्टलमा ग्यास दुर्घटना रोक्न अपनाउनुपर्ने विधि, आगो लागेपछि निभाउने उपायलगायत सिकाइएको संघ अध्यक्ष प्रजापतिले बताए। पोखरामा ग्यासका कति उपभोक्ता छन् भन्ने तथ्यांक यकिन नभए पनि हरेक घरमा ग्यास बल्छ। दैनिक ५ हजार सिलिण्डर ग्यास कास्कीमा मात्रै खपत हुने अनुमान छ। जिल्लाभर महिनामा १ लाख ५० हजार सिलिण्डर खपत हुन्छ।