हिमाल प्रेस 
सांकेतिक तस्बिर।
केही दशकदेखि विश्वभर शुक्रकीटको संख्या घट्दै गएको छ। यसका कारणका बारेमा अनुसन्धानकर्ताहरूसँग धेरै परिकल्पनाहरू छन्, तर यो कमीको वास्तविक कारण के हो कसैलाई थाहा छैन।
स्विट्जरल्याण्डमा गरिएको नयाँ अध्ययनले यस सूचीमा अर्को सम्भावित जोखिम थप्न सक्छ र त्यो हो मोबाइल फोन।
स्वीस अनुसन्धानकर्ताहरूले २,८०० भन्दा बढी युवा पुरुषहरूको वीर्य नमूनाहरूको विश्लेषण गरेपछि धेरै मोबाइल फोनको प्रयोग र कम शुक्रकीटको संख्याबीच महत्वपूर्ण सम्बन्ध रहेको पत्ता लगाएका छन्। जसमाथि यो अनुसन्धान गरिएको छ, उनीहरूले आफैंले मोबाइल फोनको प्रयोगबारे जानकारी दिएका छन् । यो अध्ययन यस हप्ता जर्नल अफ फर्टिलिटी एन्ड स्टेरिलिटीमा प्रकाशित भएको छ।
शोधकर्ताहरूले विभिन्न प्रकारका फोन प्रयोगकर्ताहरू बीच शुक्राणु गतिशीलता वा आकार विज्ञानमा कुनै भिन्नता फेला पारेनन् । उनीहरूले झोलाको सट्टा फोन खल्तीमा राख्दा शुक्रकीटको संख्यामा कुनै भूमिका खेलेको कुनै प्रमाण फेला परेन।
यसको मतलब, व्यक्तिले मोबाइल फोन कहाँ राख्यो त्यसले फरक पार्दैन । शोधकर्ताहरूले सन् २००५ देखि २०१८ सम्मको अध्ययन गरेका थिए र पत्ता लगाएका थिए कि भारी फोन प्रयोग र कम शुक्रकीटको संख्याबीचको सम्बन्ध अध्ययनको अन्त्यमा भन्दा अध्ययनको पहिलो वर्षहरूमा धेरै स्पष्ट थियो । अन्वेषकहरूका अनुसार, ‘यो ढाँचा नयाँ प्रविधिहरूमा संक्रमणसँग सुसंगत छ । विशेष गरी, २जी बाट ३जी र ४जीमा । शुक्राणु गणनामा गिरावट फोन आउटपुट शक्तिमा गिरावटसंग संगत छ।’
प्रजनन क्षमतालाई असर गर्ने कारकहरू
अध्ययनले मोबाइल फोनलाई प्रजनन क्षमतामा बाधा पुर्याउने कारकहरूको लामो सूचीमा थप्छ अन्य अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार । जस्तै धुम्रपान, मोटोपना, मदिरा, मनोवैज्ञानिक तनाव र कीटनाशक र तथाकथित ‘एन्डोक्राइन डिस्रप्टिङ’ रसायनहरू पसलमा किन्ने तरकारी प्याक गर्न प्रयोग गरिने प्लास्टिकको र्यापरमा पाइन्छ । यो अनुसन्धानले मोबाइल फोनबाट उत्सर्जित रेडियोफ्रिक्वेन्सी इलेक्ट्रोम्याग्नेटिक फिल्डले मानव प्रजनन स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पारेको कुरा विगत केही दशकहरूमा बढ्दो चिन्ताको केही प्रमाण प्रदान गर्दछ ।
हालसम्म, यो सम्भावित सम्बन्धलाई हेर्ने अध्ययनहरू प्रयोगशालाहरूमा मुसा वा शुक्रकीटमा मात्र गरिएको छ । यो अध्ययन ‘वास्तविक संसार’ मा पहिलोपटक गरिएको मानिन्छ, जसलाई बाहिरी अनुसन्धानकर्ताहरुले सकारात्मक भनेका छन् । युनिभर्सिटी अफ म्यानचेस्टरका एण्ड्रोलोजीका प्रोफेसर एलन पेसी यस अनुसन्धानमा संलग्न थिएनन् तर यसको नतिजाबारे फरक धारणा राख्छन् । एक विज्ञप्तिमा उनी भन्छन्, ‘अध्ययन पूर्ण छैन, र यसका लेखकहरू आफैंले मोबाइल फोन प्रयोगको आत्म–रिपोर्टिङ मार्फत यो स्वीकार्छन् । तर यो वास्तविक संसारमा गरिएको अध्ययन हो र मेरो विचारमा यो राम्रो छ।’
कुनै जैविक व्याख्या छैन
केयर फर्टिलिटीका प्रमुख वैज्ञानिक अधिकारी एलिसन क्याम्पबेल पनि यस अध्ययनमा संलग्न थिएनन् तर यसलाई ‘मनमोहक र अद्वितीय’ भने । तर, लगातार र अत्याधिकरूपमा मोबाइल फोन प्रयोग गर्ने व्यक्तिको शुक्रकीटको संख्या घट्नुमा अन्य धेरै कारण हुनसक्ने उनको विश्वास छ । पेसीको चिन्ता लगभग समान छ । उनी भन्छन्, ‘हामी पक्का भन्न सक्दैनौं कि मोबाइल फोन पुरुषको जीवनशैली वा पेशाको अन्य पक्षको लागि तिनीहरूको शुक्राणुको गुणस्तरमा कुनै पनि परिवर्तनको वास्तविक कारणको रूपमा सरोगेट मार्कर होइन ।’
क्याम्पबेल भन्छन् कि प्रयोग र क्षमता बीचको यो सम्बन्ध केवल अवलोकन गरिएको छ, यसको पुष्टि गर्न कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन । उनका अनुसार ‘अहिलेसम्म यो खोजको पछाडिको जीवविज्ञान वा संयन्त्रबाट कुनै पुष्टि हुन सकेको छैन, किनभने यस विषयमा अहिलेसम्म कुनै अनुसन्धान भएको छैन ।’
पुरुषले के गर्नुपर्छ ?
यदि तपाईं भविष्यमा कुनै दिन सन्तान जन्माउन चाहने व्यक्ति हुनुहुन्छ भने, यो समाचार तपाईंलाई चिन्ताजनक लाग्न सक्छ । तर अन्वेषकहरू भन्छन् कि चिन्ता लिनु आवश्यक छैन र अबदेखि आफ्नो जीवनशैलीमा कुनै ठूलो परिवर्तन गर्न आवश्यक छैन।
पेसी भन्छिन्, ‘पुरुषहरूका लागि उनीहरूको झोलामा फोन राख्न र प्रयोग सीमित गर्न तुलनात्मक रूपमा सजिलो छ । तर हाल त्यसले उनीहरूको शुक्राणुको गुणस्तरमा सुधार गर्छ भन्ने कुनै प्रमाण छैन । ‘परीक्षण आवश्यक हुनेछ। मेरो लागि, म मेरो फोन मेरो ट्राउजरको खल्तीमा राख्छु ।’
एजेन्सी
