उपराष्ट्रपति पदको निर्वाचन तयारी पूरा

काठमाडौँ– उपराष्ट्रपति पदको निर्वाचनको सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको छ। नयाँ बानेश्वरस्थित संघीय संसद् भवनमा शुक्रबार (भोलि) उपराष्ट्रपतिका लागि मतदान हुँदैछ। संसद् भवनको ल्होत्से हलमा २ मतदान केन्द्रको व्यवस्था गरिएको छ।

बिहान १० देखि अपराह्न ३ बजेसम्म मतदानको व्यवस्था मिलाइएको निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले जनाएको छ। ‘निर्वाचनको सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको छ,’ सहायक निर्वाचन अधिकृत अमृताकुमारी शर्माले भनिन्, ‘मत पत्र पनि केन्द्रमा आइसकेको छ।’

संघीय संसद्का सदस्य र प्रदेशसभा सदस्यका लागि छुट्टाछुट्टै मतदान केन्द्रको व्यवस्था गरिएको छ। संघीय संसद्का सदस्यले संसद् भवनको मूल गेटबाट प्रवेश गरेर मतदान गर्नेछन् भने प्रदेशसभाका सदस्यले बगैँचा तर्फको हरियो गेटबाट प्रवेश गरेर मतदान गर्ने व्यवस्था मिलाइएको उनले जानकारी दिइन्।

निर्वाचन आयोगले उपराष्ट्रपति निर्वाचन, २०७९ का लागि २ प्रकारको मत पत्रको व्यवस्था गरेको छ। संघीय संसद्का सदस्यले मतदान गर्ने प्रयोजनका लागि रातो मसी र प्रदेशसभा सदस्यले मतदान गर्ने प्रयोजनका लागि हरियो मसीले मत पत्र छपाइ गरिएको छ।

मत पत्रमा उम्मेदवारको तस्बिर र नाम समावेश गरिएको छ। उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनमा अष्टलक्ष्मी शाक्य (बोहरा), प्रमिला कुमारी, ममता झा र रामसहायप्रसाद यादव गरी ४ उम्मेदवार छन्।

संघीय संसद् र प्रदेशसभाका सदस्यले मत पत्रमा रहेका कुनै एक उम्मेदवारको तस्बिर र नाम अंकित रहेको कोठामा स्वस्तिक छाप लगाई मत संकेत गर्नुपर्नेछ। उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनमा संघीय संसद् र प्रदेशसभाका सदस्य मतदाता रहेका छन्। संघीय संसद् सदस्यको मतभार ७९ र प्रदेशसा सदस्यको मतभार ४८ रहेको छ।

मतदान सम्पन्न भएलगत्तै मतगणना सुरु गर्ने तयारी गरिएको सहायक निर्वाचन अधिकृत शर्माले जानकारी दिए। ‘मतदानपश्चात् तत्काल मतगणना हुन्छ,’ उनले भने, ‘साँझ ६ बजेसम्म निर्वाचन परिणाम सार्वजनिक गर्ने तयारी गरेको छौँ।’

उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनमा संघीय संसद् (प्रतिनिधिसभा र राष्ट्रियसभा)का सदस्य र प्रदेशसभाका सदस्य मतदाताका रूपमा रहेको छन्। उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन संघीय संसद्का सदस्य र प्रदेशसभा सदस्य मतदाता रहेको निर्वाचक मण्डलबाट हुनेछ।

संघीय संसद्का ३ सय ३२ र प्रदेशसभाका ५ सय ५० सांसदले मात्र निर्वाचनमा मतदान गर्न पाउँछन्।

नेपालको संविधानको धारा ६७ मा नेपालमा एक उपराष्ट्रपति हुने व्यवस्था गरिएको छ। राष्ट्रपतिको अनुपस्थितिमा राष्ट्रपतिबाट गरिने कार्य उपराष्ट्रपतिबाट सम्पादन गरिने संविधानमा उल्लेख छ।

निर्वाचन, मनोनयन वा नियुक्ति हुने राजनीतिक पदमा बहाल रहेको कुनै व्यक्ति उपराष्ट्रपतिको पदमा निर्वाचित भएमा निजको त्यस्तो पद स्वतःरिक्त हुने संवैधानिक प्रावधान छ। उपराष्ट्रपतिको पदावधि ५ वर्षको हुनेछ।

नेपालको संवैधानिक प्रावधानअनुसार उपराष्ट्रपतिको तेस्रो निर्वाचन हुन लागेको हो। मुलुक संघीय लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्थामा प्रवेश गरेपछि पहिलो उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन भएको थियो।

पहिलो उपराष्ट्रपतिमा परमानन्द झा र दोस्रो उपराष्ट्रपति निर्वाचनमा नन्दबहादुर पुन निर्वाचित भएका हुन्।