हिमाल प्रेस 
काठमाडौँ– बायोकम्प नेपालले ‘पिपल इन निड र क्लिन अप नेपाल’ सँगको साझेदारीमा १६ वटा नदी सरसफाइ अभियानमार्फत १४३.५५ मेट्रिक टन फोहोर संकलन गर्न सफल भएको छ।
यो उपलब्धि सय जना स्वयंसेवक, सयौँ स्थानीय, नेपाल प्रहरी र विभिन्न शैक्षिक संस्थाका विद्यार्थीहरूको सक्रिय सहभागितामार्फत सम्भव भएको हो।
‘रिभर प्लस’ परियोजनाअन्तर्गत सञ्चालन गरिएको नदी सरसफाइ अभियानलाई ‘प्लास्टिक फ्रि रिभर्स एन्ड सिज फर साउथ एसिया (प्लिज) परियोजना’ ले आर्थिक सहयोग गरेको छ।
साउथ एसिया को–अपरेटिभ इन्भाइरन्मेन्ट कार्यक्रमद्वारा सञ्चालन भइरहेको यो परियोजनालाई विश्व बैंकले सहयोग गरेको छ भने ‘यूएनओपीएस’ बाट कार्यान्वयन सहयोग प्राप्त रहेको छ।
कम गुणस्तरका प्लास्टिक संकलन तथा पुनर्चक्रण गर्ने लक्ष्य राखेको ‘रिभर प्लस’ परियोजनाले विशेष गरी बागमती, विष्णुपती र मनोहरा नदीमा प्लास्टिक प्रदूषण न्यूनीकरण गर्ने उद्देश्य राखेको छ।
यस परियोजनाअन्तर्गत अनौपचारिक सरसफाकर्मी, आप्रवासी श्रमिक, विशेष गरी महिला र युवाहरूलाई संलग्न गराइएको छ।
बायोकम्प नेपालका सीईओ मार्टेन नाइजोफ भन्छन्,‘हामी अनौपचारिक सरसफाईकर्मीहरूलाई तालिम दिएर कम गुणस्तरका प्लास्टिक, घर, उद्योग, नदी, सडक र फोहोर व्यवस्थान केन्द्रबाट संकलन गर्छौँ। संकलित कम गुणस्तरका प्लास्टिकहरूलाई विशेष आर्थिक क्षेत्र सिमरामा हालै स्थापना गरिएको शून्य–उत्सर्जन प्लास्टिक पुनर्चक्रण केन्द्रमा लगेर प्लास्टिक कम्पोजिट बोर्डमा परिवर्तन गरिन्छ। यी कम्पोजिट बोर्डहरू यसको जीवनचक्रको अन्त्यमा पुनः पुनर्चक्रण गरिनेछ।’
फेब्रअरी २०२४ देखि सञ्चालनमा आएका यी अभियानहरूले नदी किनारका क्षेत्रहरू सफा गर्ने कार्यलाई प्राथमिकता दिएका छन्। अभियानअन्तर्गत प्लास्टिक, सिसा, कपडा र अन्य सामग्री संकलन गरिएको छ भने बायोकम्प नेपालले ८० टन केजी कम गुणस्तरका प्लास्टिकहरू संकलन गरी पुनर्चक्रणका लागि उपयोग गरेको छ।
परियोजनाअन्तर्गत घरघरमा सञ्चालन गरिएको जनचेतना कार्यक्रमले नागरिकहरूलाई प्लास्टिक फोहोर व्यवस्थापनका दिगो उपाय अपनाउन उत्साहित गरेको छ।
१६ औँ र अन्तिम नदी सरसफाइ कार्यक्रम ललितपुर महानगरपालिका–४ अन्तर्गत बागमती नदी करिडोरमा आयोजना गरिएको छ। कार्यक्रममा काठमाडौँ महानगरपालिका वातावरण विभागबाट सानुमैया महर्जन, ललितपुर महानगरपालिका वडा २ का अध्यक्ष राजेशकुमार महर्जन र वडा ९ का वडा सदस्य, ललितपुर कल्याण आधारभूत विद्यालयका प्राधानाध्यापक, संयुक्त सफाइ जागरण, रेडक्रस सर्कललगायतका सरोकारवालाहरूको सहभागिता रहेको थियो।
महर्जनले काठमाडौँ महानगरपालिकाले विभिन्न वडाहरूमा स्रोतमा नै फोहोरको वर्गीकरण गरिरहेको र रिभर प्लस परियोजनाले कम गुणस्तरका प्लास्टिकहरूलाई पुनः चक्रण गरी बोर्ड बनाउने कार्यले फोहोर व्यवस्थापनमा थप पुर्याएको बताए।
ललितपुर महानगरपालिका वडा नम्बर २ का वडाध्यक्ष राजेशकुमार महर्जनले परियोजनाले नदी सरसफाई अभियानले सम्पूर्ण नगरबासीलाई नदीको महत्व बुझाएको बताउँदै प्लास्टिक प्रदूषणलाई न्यूनीकरण गर्न सबैलाई एकजुट हुन आग्रह गरे।
अभियानलाई थप प्रभावकारी बनाउन बायोकम्प नेपालले गत १७ मार्चमा सिमरामा नयाँ प्लास्टिक पुनर्चक्रण केन्द्र उद्घाटन गरेको छ। यो केन्द्र पूर्ण रूपमा सञ्चालनमा आइस्केको र दिगो प्लास्टिक फोहोर व्यवस्थापनमा उल्लेखनीय योगदान दिने विश्वास लिइएको छ। यो प्रविधिले वातावरणीय चुनौतीहरूलाई अर्थतन्त्रका अवसरहरूमा परिवर्तन गर्ने महत्वपूर्ण अवसर सिर्जना गर्ने बताइएको छ।
