काठमाडौँ- पछिल्लो समय राजनीतिक वृत्त दुई धारमा विभाजित छ। एकातिर राजतन्त्र पुनस्र्थापना हुर्ने आवाज उठाउनेको पङ्क्ति छ भने अर्कातिर राजतन्त्र ‘निरंकुशता र परिवारवाद’ संज्ञा दिँदै आएका छन्।
केही दिनयता राजतन्त्र माग गर्दै हिंसा भड्काउने काम भइरहेको छ। राजनीतिक दलहरू आफ्नो एजेन्डाअनुसार राजतन्त्रको प्रचार र तिरस्कारमा लागेका छन्। नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमालेसहित नेकपा माओवादी केन्द्र गणतान्त्रिक कित्तामा रहँदै राजावादीको विरोधमा छन्। राप्रपा, राप्रपा नेपालसहितका दल राजतन्त्रको माग गर्दै सडक तताउनेमा छन्। केही दिनअघि संसद्मा पनि दुई किक्ता स्पष्ट विभाजित देखिएको थियो।
मधेशवादी दल गणतन्त्रको वकालतमा छन् भने जनमोर्चा, नेपाल मजदुर किसान पार्टी दलहरू आफूलाई सच्चा गणतन्त्रवादी भएको दाबी गर्छन्। गणतन्त्रवादी दाबी गर्नेमा जनमोर्चा-नेमकिपा एमाले-कांग्रेसभन्दा अगाडि छन्।
यी दलभन्दा नयाँ राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) तिर सबैको ध्यान केन्द्रित भएका छन्। ‘व्यवस्थाभन्दा अवस्था’ बदलिनुपर्ने वकालत गर्दै आएको रास्वपाप्रति राजावादी आरोप लाग्दै आएको छ। सामान्य कार्यकर्ता मात्र नभई मुख्य राजनीतिक दलसमेत रास्वपालाई सन्देहका दृष्टि हेरिरहेका छन्। केही दिनअघि विपक्षी दलहरूको बैठकमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का नेताहरूलाई गणतन्त्रवादी हो? भनेर सोधिएको थियो।
माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष एवम् पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले रास्वपा उपसभापतिद्वय डीपी अर्याल र स्वर्णिम वाग्लेलाई ‘तपाईँहरूको गणतन्त्रका विषयमा धारणा के हो?’ भनेर सोधेका थिए। जबाफमा वाग्लेले ‘हाम्रो (रास्वपा)को जन्म गणतन्त्रमा भएको हो’ बताएको स्रोतको दाबी छ।
यति मात्र होइन, आइतबार गणतन्त्रवादी दलको बैठकमा रास्व डाकिएको थिएन। बैठकमा संसद्मा प्रतिनिधित्व नरहेका बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको नेसपा नयाँ शक्तिसहितका दलको सहभागिता थियो।
रास्वपालाई किन राजावादी आरोप लाग्दैछ? वा सत्तारुढ-प्रतिपक्ष दुवैले यसरी भिन्न गर्नुको कारण के हो?
रास्वपा नेत्रृ क्रान्तिशिखा धिताल रास्वपालाई गणतन्त्रवादी नमान्नुपर्ने अर्थात् राजावादी आरोप लगाउनुपर्ने कुनै तुक नभएको बताउँछिन्। ‘परम्परागत पार्टीले हामी (रास्वपा) लाई त्यस्तो देख्नुभएको होला। राजावादी आरोप लगाउँदै हाम्रो लोकप्रियता खुम्यिाउने बुझाइ हुन सक्छ,’ धिताल भन्छिन्, ‘हाम्रा पनि कमजोरी होलान् वा हामीमा राजावादी होइन भन्ने आवाज कम भएको हुन सक्छ। तर हाम्रो निर्माण गणतन्त्रमा भएको हो।’
धितालका अनुसार रास्वपाको प्रस्तावनामै लोकतन्त्रवाद लेखिएको कारण सन्देह देखाउनुपर्ने कारण छैन।
असन्तुष्टि ‘क्यास’ गर्ने रास्वपा योजना
अहिले सडकमा राजावादीको आन्दोलन चलिरहेको छ। गत फागुन १५ मा राजावादीकै प्रदर्शनका क्रममा दुईजनाको ज्यान गयो। पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहका समर्थक सडकमा उत्रिएको प्रणालीको विरोध नभएर पनि परिस्थितिको उपज रहेको ठम्याइ छ।
रास्वपा सडकमा राजावादी भन्दा पनि असन्तुष्टि गुन्जिइरहेको दाबी गर्छ। ‘जनतालाई कुनै तन्त्रसँग मतलव छैन। केवल देशमा विकास होस् भन्ने चाहन्छन्,’ रास्वपाका केन्द्रीय सदस्य एवं सांसद गणेश पराजुली भन्छन्, ‘युवा जागिर नपाएर छटपटिएका छन्। देशको अवस्था जरजर भएकाले जनता आक्रोशित भएका ह्ुन्। आफ्नो माग पूरा हुने ठाउँ सडक हो भन्ने बुझेर जनता सडकमा आएका हुन्।’
पराजुलीका अनुसार ठूला दलले प्रणालीलाई भ्रष्टाचार बढाएकाले जनता आक्रोशित भएका हुन्। ‘देश झनै बिग्रिरहेको छ। यसबारे जनतामा वितृष्णा बढेको छ’, पराजुलीले भने। उनी रास्वपाले आफू गणतन्त्रवादी पुष्टि गर्नै नपर्ने सुनाउँछन्। ‘हामीले सधै गणतन्त्रकै पक्षमा छौँ। यो भन्दा अरू के पुष्टि पर्यो र!’ उनले भने।
प्रस्तावनामै गणतन्त्र
रास्वपाको विधानको प्रस्तावनामा ‘पूर्ण लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक शासन प्रणाली’ लेखिएको छ। रास्वपाको प्रस्तावनामा लोकतान्त्रिक विधिमा आधारित जवाोफदेहीपूर्ण असल शासन मार्फत् समन्यायिक समावेशी समाज निर्माण’ भनिएको छ। रास्वपा केन्द्रीय सदस्य गणेश कार्की पार्टीको गणतन्त्रको धारणा बुझ्न परे दस्तावेज पढ्न अनुरोध गर्छन्। उनी भन्छन्,’ रास्वपाले पूर्ण लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक शासन प्रणाली चाहन्छ। हजारौं पटक भनेका छौँ कि हामीलाई व्यवस्था हैन, अवस्था फेर्नु छ।’ यता पार्टी प्रवक्ता मनिष झा आफूहरूलाई परम्परागत पार्टीले राजावादी कित्तामा धकेल्न खोजेको आरोप लगाउँन्।
असन्तुष्टिमा मलमका लागि ‘जनयात्रा’
रास्वपाले जनताका असन्तुष्टिमा मलम लगाउनका लागि चैत २३ गते शनिबारदेखि चितवनबाट ‘जनयात्रा’ सुरु गर्दैछ।
पार्टीले यो अभियानलाई ‘समाधान र सम्भावनाको सङ्कल्प’ का रूपमा अघि सारेको जनाएको छ। रास्वपाले ‘जनयात्रा’ को शुभारम्भ चितवनको भरतपुरस्थित गेष्ट हाउस चौरबाट सुरु गर्ने जनाएको छ। शनिबार दिउँसो २ बजेबाट सुरु हुने यात्राको सभालाई पार्टी सभापति रवि लामिछानेले सम्बोधन गर्नेछन्।
लामिछाने ६ महिनापछि सोमबार पार्टी सभापतिको जिम्मेवारीमा फर्किएर सक्रिय भएका छन्। उनीमाथि सहकारी ठगी र सम्पत्ति शुद्धीकरणको मुद्दा अदालतमा छ।
रास्वपाका संसदीय दलका उपनेता विराजभक्त श्रेष्ठले फेसबुकमार्फत यो अभियान भ्रष्टाचार, कुशासन र अन्यायविरुद्ध गाउँ–गाउँ र बस्ती–बस्तीमा पुग्ने उद्देश्यले हुन लागेको बताएका छन्।
उनले यसलाई सुधारको यात्रा भएको उल्लेख गर्दै नागरिकको ऐक्यबद्धता आवश्यक रहेको भनेका छन्। रास्वपाको केन्द्रीय समितिले गत चैत १८ गते ‘जनयात्रा’ लाई अनुमोदन गरेको थियो।
