काठमाडौँ- वैदेशिक रोजगारीका लागि जापानमा कामदार पठाउन गैरव्यवसायी सक्रिय भएको पाइएको छ। ‘स्पेसिफाइड स्किल वर्कर’(एसएसडब्लू) प्रणालीअन्तर्गत नेपाली नागरिकलाई जापानमा रोजगारीका अवसर प्रदान गर्ने भन्दै करिब दुई दर्जन व्यवसायीलाई तालिमका लागि जापान लगिएको हो।
तालिम शुक्रबार र शनिबारका लागि तोकिएको छ। वैदेशिक रोजगार व्यवसाय गर्ने इजाजत र श्रम मन्त्रालयबाट कुनै अनुमति नलिएका गोपाल योञ्जनले उनीहरूलाई जापान लगेको व्यवसायीहरूले बताए। तालिममा सहभागी म्यानपावर कम्पनीको नाम गोप्य राखिएको छ।
नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका अध्यक्ष राजेन्द्र भण्डारीले ‘स्पेसिफाइड स्किल वर्कर’ (एसएसडब्लू) का नाममा कामदार पठाउन चलखेल भइरहेको आरोप लगाए। उनले यस विषयमा संघलाई जानकारी नगराइएको पनि बताए।
‘एसएसडब्लूसँग जोडिएका केही व्यक्तिले जापानको रोजगारीमा सिन्डिकेट लगाउन खोजिरहेका छन्। यस संस्थामार्फत कन्सल्टेन्सीलाई कामदार पठाउने जिम्मा लिन खोजिँदै छ’, भण्डारी ले भने। जापान जाने कामदारको मागपत्र प्रमाणीकरण रोकिएको छ। उनले पहिला मागपत्र प्रमाणीकरण खुलाउन माग गरे।
रोजगारीमा गैरव्यवसायीको चलखेल सुरु भइरहेको उनको आरोप छ। दूतावास, श्रम मन्त्रालय, वैदेशिक विभाग वा संघले मात्र वैदेशिक रोजगार व्यवसाय सम्बन्धमा विदेशमा तालिम वा रोजगार मेला सञ्चालन गर्न पाउने व्यवस्था छ।
वैदेशिक रोनगार ऐन, २०६४ ले इजाजतबिना कसैले पनि वैदेशिक रोजगारमा कामदार पठाउन पाइँदैन। यसरी पठाएमा ऐनको दफा ४३ अनुसारको कारबाही गरिने उल्लेख छ। यसका आधारमा अवैध काम गर्नेमाथि कारबाही गर्नुपर्ने संघको माग छ।
जापानले दक्ष विदेशी कामदार भित्र्याउन सन् २०१९ देखि विभिन्न देशसँग श्रम सम्झौता गरी एसएसडब्लू प्रणाली अपनाएको छ। यही प्रणालीमार्फत सन् २०१९ मा नेपाल र जापानबीच एसएसडब्लू प्रणालीअन्तर्गत नेपाली नागरिकलाई जापानमा रोजगारीका अवसर प्रदान गर्ने गरी श्रम समझदारी भएको थियो। श्रम सम्झौता भए पनि संस्थागत रूपमा कामदार जापान पठाउने व्यवस्था नहुँदा शैक्षिक कन्सल्टेन्सी, केही गैरआवासीय नेपाली र विभिन्न आवरणमा कामदार पठाइरहेका छन्।
योञ्जनले आफूहरू रोजगार तालिमका लागि जापान आएको बताए। उनले भने, ‘हामी रोजगारसम्बन्धी तालिममा आएका हौँ। यसमा कुनै सिन्डिकेट छैन। हामी गैरकानुनी रूपमा आएका होइनौँ।’
प्रमुख अतिथि राजदूत!
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालय, वैदेशिक रोजगार विभाग र नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघलाई जानकारी नगराई टोकयोस्थित नेपाली राजदूत दुर्गाबहादुर सुवेदीलाई प्रमुख अतिथि बनाएर कार्यक्रम तालिम सञ्चालन गर्ने तयारी भइरहेको संघले जनाएको छ।
संघका अनुसार एसएसडब्लू प्रणालीअन्तर्गत तालिम सञ्चालन सम्बन्धमा अनधिकृत व्यक्तिले तालिम वा रोजगार मेलाका नाममा जथाभाबी गर्ने र राजदूतलाई दुरुपयोग भएको छ।
यस विषयमा सरकारले गम्भीर भएर काम गर्नुपर्ने संघका महासचिव मेघनाथ भुर्तेलको माग छ। उनका अनुसार जापानमा दक्ष कामदार पठाउने समझदारीमा नकारात्मक असर पर्ने भएकाले दूतावास र राजदूत सचेत हुनुपर्छ। बिचौलियाको वर्चस्व हुने गरी सञ्चालन हुने तालिममा राजदूतको धारणा स्पष्ट आउनुपर्ने उनले बताए।
‘जापान संस्थागत रूपमा पठाउने व्यवस्था नहुँदा शैक्षिक कन्सल्टेन्सी, केही गैरआवासीय नेपाली र विभिन्न आवरणमा कामदार पठाइरहेका छन्। यसरी कामदार पठाउँदा ती संस्था २० लाखसम्म लागत खर्चमा नाममा उठाइरहेका छन्। यस विषयमा सरकारले वास्ता गरेको छैन’, उनले भने।
गैरव्यवसायीले सीमित व्यवसायीलाई मात्र तालिमका लागि जापान लगिएको विषयमा श्रम मन्त्रालयको ध्यानाकर्षण गराइएको उनको भनाइ छ।
जापानको श्रमबजारमा कृषि, इलेक्ट्रिक तथा इलेक्ट्रोनिक्स, नर्सिङ तथा स्याहार,सरसफाइ र व्यवस्थापन, कच्चा माल उत्पादन, कृषि, मत्स्य पालन तथा अक्वाकल्चर, खाना तथा पेय पदार्थ उत्पादन, खाद्य सेवासहित निर्माण, पानीजहाज निर्माण तथा मेसिनरी उद्योग, अटोमोबाइल मर्मत सम्भारजस्ता क्षेत्रमा नेपाली कामदारको माग आउन थालेको छ। तर सरकारले मागपत्र प्रमाणिकरणको व्यवस्था नगर्दा कामदार पठाउन समस्या भइरहेको संघले जनाएको छ।
राजदूत सुवेदीले आफूलाई कार्यक्रममा प्रमुख अतिथिका रूपमा निम्ता आएको बताए। उनले भने, ‘मलाई प्रमुख अतिथिका रूपमा बोलाइएको छ जाने नजाने टुंगो छैन।’
