जैविक खेती : बढ्छ उत्पादन, घट्छ प्रदूषण

चीनमा गरिएको एक दीर्घकालीन अध्ययनले जैविक खेतीले फलफूलको उत्पादन बढाउन सक्ने निष्कर्ष निकालेको छ। साथै यसले माटोको गुणस्तर सुधार्न, प्रदूषण घटाउन र किसानको आम्दानी बढाउन पनि मद्दत गर्छ भन्ने देखाएको छ। अध्ययनले जैविक खेतीले ८ वर्षभित्र नै ९.६ गुणा आम्दानी बढाएको र माटोमा जैविक पदार्थको मात्रा ०.७% बाट २.४% सम्म बढाएको पुष्टि गरेको छ।

अध्ययनको मुख्य निष्कर्ष

• जैविक खेतीले ८ वर्षभित्र नै ९.६ गुणा आम्दानी बढाएको छ।
• माटोमा जैविक पदार्थको मात्रा ०.७% बाट २.४% सम्म बढेको छ।
• जैविक खेतीले झारपात​ र कीरा नियन्त्रण गर्न सफल भएको छ।
• जैविक खेतीले परम्परागत खेती भन्दा ६५% ले बढी उत्पादन दिएको छ।

अध्ययनको पृष्ठभूमि

विश्वभरि बढ्दो जनसंख्या र खाद्यान्नको मागलाई पूरा गर्न कृषि क्षेत्रले रासायनिक मल र कीटनाशकको प्रयोग बढाएको छ। तर यसले माटो, पानी र वातावरणमा प्रदूषण बढाएको छ। यस समस्याको समाधानका लागि जैविक खेतीलाई एक विकल्पको रूपमा लिइएको छ। तर जैविक खेतीले परम्परागत खेती भन्दा कम उत्पादन दिने भन्ने चिन्ता पनि छ। यसैले चीनमा गरिएको यो अध्ययनले जैविक खेतीलाई कसरी सुधारेर उत्पादन बढाउन सकिन्छ भन्ने बारेमा अनुसन्धान गरेको छ।

अध्ययन विधि

अध्ययन चीनको सान्डोंग प्रान्तमा स्थित होंगयी जैविक फार्म (HOF) मा गरिएको हो। यस फार्ममा ८.७ हेक्टर जमिनमा जैविक खेती गरिएको छ। यस अध्ययनले जैविक खेतीलाई बायोडायवर्सिटी म्यानेजमेन्ट (BMOF) को रूपमा सुधारेर गरिएको छ। यसमा फलफूलको उत्पादनलाई पशुपालनसँग जोडेर, फलफूलको अवशेषलाई पशुको खाद्यको रूपमा प्रयोग गरिएको छ। यसैगरी, पशुको मललाई केंचुवाको मद्दतले खाद बनाएर माटोमा प्रयोग गरिएको छ। यसले न केवल माटोको गुणस्तर सुधारेको छ, तर यसले प्रदूषण घटाएर वातावरणीय लाभ पनि दिएको छ।

मुख्य निष्कर्षहरू

उत्पादनमा वृद्धि : जैविक खेतीले ८ वर्षभित्र नै गहुँ र मकैको उत्पादन ६५% ले बढाएको छ। ८औं वर्षमा गहुँको उत्पादन ८,६३४ kg/ha र मकैको उत्पादन १०,२३५ kg/ha पुगेको छ, जुन परम्परागत खेती भन्दा बढी छ।

माटोको गुणस्तर सुधार: जैविक खेतीले माटोमा जैविक पदार्थको मात्रा ०.७% बाट २.४% सम्म बढाएको छ। यसले माटोको उर्वरा शक्ति बढाएको छ।

झारपात​ र कीरा नियन्त्रण : सौर्य ऊर्जा चलित कीरा पक्रने बत्तीको प्रयोगले गेडागुडा र कीरा नियन्त्रण गर्न सफल भएको छ। यसले २००९ मा ३३.८ kg कीरा पक्रने बत्तीले पक्रने गरेको थियो भने २०१४ मा यो मात्रा २.१ kg मा झरेको छ।

आर्थिक लाभ : जैविक खेतीले ८ वर्षभित्र नै ९.६ गुणा आम्दानी बढाएको छ। २००७ मा फार्मको आम्दानी २४,४२३ अमेरिकी डलर थियो भने २०१४ मा यो २५८,८२७ अमेरिकी डलर पुगेको छ।

अध्ययनको महत्त्व

यो अध्ययनले जैविक खेतीले न केवल उत्पादन बढाउन सक्छ, तर यसले माटोको गुणस्तर सुधार्न, प्रदूषण घटाउन र किसानको आम्दानी बढाउन पनि मद्दत गर्छ भन्ने देखाएको छ। यसले जैविक खेतीलाई एक टिकाऊ कृषि प्रणालीको रूपमा स्थापित गर्न मद्दत गर्छ।

निष्कर्ष

यो अध्ययनले जैविक खेतीले उत्पादन बढाउन, माटोको गुणस्तर सुधार्न र प्रदूषण घटाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्ने देखाएको छ। यसले जैविक खेतीलाई एक टिकाऊ र वातावरणमैत्री कृषि प्रणालीको रूपमा प्रस्ताव गर्छ। तसर्थ भविष्यमा कृषि क्षेत्रमा जैविक खेतीलाई बढावा दिनुपर्ने आवश्यकता देखिएको छ।