हिमाल प्रेस 
भोजपुर- सरकारबाट सय पर्यटकीय गन्तव्यभित्र पर्न सफल मुन्दुम पदमार्ग पर्यटकको आकर्षणको केन्द्रका रूपमा स्थापित हुन थालेको छ। पूर्वी क्षेत्रको एकमात्र सहज र सरल पदमार्गका रूपमा लिइने यो क्षेत्रमा पर्यटकको अवागमन बढेको हो।
छोटो समयमा यो पदमार्गमा आउने पर्यटकको संख्या उल्लेख्य रुपमा बढेपछि टेम्केमैयुङ गाउँपालिकाले यसको थप विकास तथा विस्तारमा जोड दिएको छ। यहाँ आउने पर्यटकलाई सहजता थप्नका लागि गर्नुपर्ने काम तथा यो पदमार्गको पछिल्लो अवस्थाका विषयमा जानकारी लिने उद्देश्यले सरोकारवाला पक्षले स्थलगत रूपमा अनुगमन गरेका छन्।
यो समयमा पयर्टकको चाप बढ्न थालेपछि उनीहरुलाई यात्राको क्रममा कुनै समस्या नहोस् भन्नका लागि यो पदमार्गको दुई हजार तीन सय ५१ मिटर उचाइ रहेको चखेवाभञ्ज्याङदेखि जिल्लाको सबैभन्दा अग्लो चार हजार एक सय ५३ मिटर उचाइमा रहेको सिलिचुङ चुचुरोसम्मको स्थलगत अनुगमन गरिएको हो।
मुन्दुम पदमार्गको थप विकास तथा यहाँ घुम्न आउने पर्यटकलाई सहजताका लागि गर्नुपर्ने कामको अध्ययन, अनुसन्धानका लागि कार्यक्रम तयार गरेर स्थलगत रूपमा पदयायात्रामार्फत अनुगमन गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष सरोज बस्नेतले बताए।
‘मुन्दुम ट्रेल पर्यटकको रोजाइको गन्तव्यका रुपमा स्थापित भइरहेको छ,’ अध्यक्ष बस्नेतले भने, ‘गाउँपालिकाले यहाँको थप विकास तथा विस्तारमा जोड दिइरहेको छ, यहाँ आउने पर्यटकलाई थप सहजता थप्नका लागि गर्नुपर्ने कामको विषयमा जानकारी लिन सरोकारवाला पक्षसहित चखेवाबाट सिलिचुङ चुचुरोसम्म स्थलगत अनुगमन गरेका छौँ, अब यात्राको क्रममा देखिएको समस्याका समाधानमा जोड दिन्छौँ।’
सो गाउँपालिका प्राकृतिक रुपमा सुन्दर रहेकाले पर्यटन र कृषिको विकासमा प्राथमिकताका साथ काम भइरहेको गाउँपालिका उपाध्यक्ष रमादेवी राईले बताइन्। मुन्दुम पदमार्गको यात्राका क्रममा पदयात्रीलाई पर्नसक्ने समस्याको खोजी तथा यो पदमार्गलाई थप व्यवस्थित बनाउन स्थलगत रुपमा अनुगमन गरिएको उपाध्यक्ष राईले जानकारी दिइन्। स्थलगत अनुगमनका क्रममा देखिएका समस्याको समाधानमा गाउँपालिकाले क्रमिक रूपमा काम गर्ने उनको भनाइ छ।
मुन्दुम पदमार्गमा आउने पर्यटकलाई लक्षित गरेर चखेवामा पर्यटन सूचना केन्द्रसमेत निर्माण गरिएको उनले जानकारी दिइन्। यो सूचना केन्द्रबाट पर्यटकलाई पदमार्गको विशेषता, यसको भौगोलिक अवस्था, यात्राका क्रममा घुम्नुपर्ने स्थान, यात्रामा लाग्ने समय, आवासको व्यवस्थासँगै पर्यटकको सुरक्षित र सहज यात्राका विषयमा आवश्यक जानकारी प्रदान गरिने उपाध्यक्ष राईले बताइन्।
‘यो पदमार्ग घुम्न आउने पर्यटकलाई सहज आवागमनका लागि काम गरिरहेका छौँ,’ उपाध्यक्ष राईले भनिन्, ‘गाउँपालिकाले कृषि र पर्यटनलाई मुख्य आधार बनाएर काम गरिरहेको अवस्था छ, यो पदमार्गलाई थप व्यवस्थित बनाउन गर्न सकिने कामको पहिचान गर्न स्थलगत रुपमा अनुगमन गरेका छौँ।’
अग्ला हिमशृङ्खला, पहाडका अग्ला डाँडा, तराईका समथर फाँटको मनोरमदृश्य अवलोकन गर्दै पदयात्रा गर्न सकिने भएकाले मुन्दुम पदमार्गमा पर्यटकको सङ्ख्या बढेको गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत विकेन पौडेलले जानकारी दिए। यहाँको प्राकृतिक सौन्दर्यताको उजागरसँगै प्रचारप्रसारको क्षेत्रमा गाउँपालिकाले योजनाबद्ध रुपमा काम गरिरहेको उनले जानकारी दिए।
पदमार्गको आसपासमा निर्माण भएका किरातको संस्कार, संस्कृति झल्काउने विभिन्न संरचना, ठूलाठूला घाँसेमैदान, स्थानीय गोठवालाले पालेका चौँरी, भेडीगोठलगायतले यात्रा गर्ने पर्यटकलाई आनन्दित पार्ने प्रशासकीय अधिकृत पौडेलले बताए। ‘यो मार्ग छोटो समयमा पर्यटकको रोजाइको गन्तव्य बन्न सफल भएको छ,’ प्रशासकीय अधिकृत पौडेलले भने, ‘यहाँ पर्यटकलाई आकर्षित गर्ने धेरै क्षेत्रहरू छन्, गाउँपालिकाले यसको थप विकाससँगै प्रचारप्रसारमा जोड दिएको अवस्था छ।’ उकालोओरालो हुँदै फैलिएको यो पदमार्गको यात्राका क्रममा चारपाटे, म्यारापिक, नुप्से, सगरमाथा, ल्होत्से, ल्होत्सेसार, पिक ३८, चाम्लाङ, मकालु, कञ्चनजंघा, कुम्भकर्णलगायत दुई दर्जनभन्दा बढी सुन्दर हिमशृङ्खला एकसाथ हेर्न सकिने पर्यटन व्यवसायी विवेक कुलुङले जानकारी दिए।
यो पदमार्गमा बढी मात्रामा भदौ, असोज, कात्तिक र मंसिर महिनामा पर्यटक आउने स्थानीयको भनाइ छ। प्राकृतिक सुन्दरताले मनमोहक दृश्यावलोकन गर्न, हावापानीका हिसाबले हिमालमा जस्तो ठण्डा र तराई जस्तो गर्मी नहुने सन्तुलित हावापानी रहेकाले यो क्षेत्र पर्यटकको रोजाइमा पर्ने गरेको टेम्कमैयुङ–३ का वडाध्यक्ष पूर्णप्रसाद राईले बताए। बर्सेनि यो पदमार्गको भ्रमण गर्नेको संख्या बढ्दै गएको उनको भनाइ छ। किरात राईहरूको संस्कृतिसँग जोडिएकाले यो पदमार्गको नामकरण किरात राईहरुको ‘मुन्दुम’ संस्कारबाट राखिएको छ। -युवराज विष्ट/रासस
