हिमाल प्रेस 
प्रतिनिधिमूलक तस्बिर।
भोजपुर- भोजपुरका किसानको मुख्य समस्या नै बाँदर बनेको छ। मल, बीउबिजनभन्दा पनि तत्कालको मुख्य समस्या बाँदर बनेको हो। बाँदरका कारण किसानले उत्पादनयोग्य जमिन बाँझो छाडेका छन्।
बाली लगाए पनि बाँदरबाट बचाउन समस्या भएपछि जमिन बाँझो छाड्न बाध्य भएको किसानको भनाइ छ। वैकल्पिक बाली लगाउँदासमेत बाँदरले हैरान पारेपछि जमिन बाँझो छाड्न बाध्य भएको रामप्रसादराई गाउँपालिकाका दीपकुमार मगरले बताए। मल, बीउबिजनभन्दा ठूलो समस्या बाँदर बनेको उनको भनाइ छ।
‘हामी किसानको मुख्य समस्या नै बाँदर बनेको छ’, उनले भने, ‘बाँदर प्रभावित क्षेत्रमा मल बीउभन्दा ठूलो समस्या यही हो। एक घण्टामात्र बाँदर बालीमा पस्यो भने वर्षभरि खाने अन्न सखाप पार्छ। त्यही भएर जमिन बाँझो छाड्नु हाम्रो बाध्यता बनेको छ।’
पछिल्लो समयमा बाँदर अटेरी बन्दै गएपछि धपाउन झन् समस्या भएको बोखिमका किसान गंगा प्रधानले बताए। बाँदरको उप्रदोका कारण खेतबारीमा लगाएको बाली समय नै नपुगी उठाउनुपर्ने अवस्था रहेको उनको भनाइ छ।
‘बाँदरले खेतबारी अन्न पाक्न दिँदैन’, उनले भने, ‘जो-कोहीले बारीमा आएका बाँदर धपाउन सकिने अवस्था छैन। सदादिन युवाले हेरचाह गरेर पनि सम्भव छैन। वृद्धवृद्धा, महिला तथा केटाकेटीलाई बाँदरले टेर्दैन। बाँदरको डरले अन्नबालीलाई समय नपुग्दै उठाउनुपर्ने अवस्था छ।’
बाँदरले बास्तिम, दलगाउँ, मानेभञ्याङ, खावा, कोट, गोगने, लेखर्क, बोखिम, धोद्लेखानीलगायत ठाउँमा बढी मात्रामा दुःख दिने गरेको छ। बस्ती खाली भएपछि माथिल्लो भेगसम्म बाँदर आउन थालेका स्थानीयवासीको भनाइ छ।
बाँदरले बस्तीमा पसेर दुुःख दिन थालेपछि बस्ती नै खाली हुने अवस्था आएको स्थानीय टेकबहादुर तामाङले बताए। अन्नबाली जोगाउन समस्या भएपछि बाध्य भएर बस्ती छाड्नुपर्ने अवस्था आएको उनको भनाइ छ। बाँदरका कारण ग्रामीण क्षेत्रमा बसाइँसराइको दर बढेको उनले जानकारी दिए।
‘बाँदरका कारण बस्ती नै खाली हुने अवस्था छ’, स्थानीय तामाङले भने, ‘वर्षभरि खानका लागि लगाएको अन्नबाली छिनभरमा नष्ट पार्छ। बारीमा कटेरा बनाएर हेरचाह गर्दा पनि सम्भव हुँदैन। बाँदरको हेरचाह गर्नुभन्दा खेतबारी बाँझो छाडेर बस्ती छाड्ने बढेका छन्।’
बाँदर मकैको थांग्रा, धानको कुनिउ, बगैँचाका फलफूलमा आउन थालेपछि स्थानीय समस्यामा परेका हुन्। बाँदर हेरचाह गर्नका लागि दुईदेखि तीनजनाको काम नै त्यही हुने गरेको स्थानीयको भनाइ छ।
बाँदरलाई यन्त्र उपकरण पड्काएर तर्साउने गरे पनि पछिल्लो समयमा टेर्न छाडेको भोजपुर नगरपालिका–५ का स्थानीय धनबहादुर थापाले बताए।
‘बाँदरमा अटेरीपना बढेको छ। बाँदर धपाउने यन्त्र पड्काएर थर्साउँदा पनि नभाग्ने अवस्था छ’, उनले भने, ‘बाँदर हुललाई बस्तीबाट धपाउनै मुस्किल छ। वर्ष दिन खाने अन्नबाली छिनभरमा उजाड पार्छ। यही अवस्था रहे किसानले खेती गरेर खाने अवस्था छैन।’
अधिकांश किसानको मुख्य समस्यारूपमा रहेको बाँदर आतंक नियन्त्रणमा राज्यले उचित विकल्पको खोजी गर्नुपर्ने किसानको भनाइ छ। रासस
